Spis treści
Jak wyznacza się strefy wybuchowe?
Strefy wybuchowe wyznacza się w zakładach produkcyjnych, przemysłowych, chemicznych itp. już pracujących, modernizowanych, jak również rozbudowywanych o nowe przestrzenie produkcyjne. Dobrą i coraz częstszą praktyką inżynierską jest wyznaczanie stref także w nowopowstających obiektach, jeszcze na etapie ich wczesnej fazy projektowania. Obowiązek wyznaczenia stref wynika bezpośrednio z przepisów prawa, a dokładnie z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. (Dz. U. 2010 nr 138 poz. 931). Realizacja tego obowiązku spoczywa na inwestorze, projektancie czy późniejszym użytkowniku procesu technologicznego. Oczywiście stref nie trzeba wyznaczać samodzielnie. Zadanie to może zostać powierzone profesjonalnym firmom zajmującym się tego typu projektami, jak np. CORONA Serwis. Tym bardziej, że jest to proces złożony, wymagający znajomości odpowiednich norm, standardów technicznych i dużego doświadczenia.
Jeżeli zainteresowała Cię tematyka stref wybuchowych, napisz do naszych specjalistów i dowiedz się więcej.
Wyznaczanie stref Ex
Strefy zagrożenia wyznacza się w zakładach, w których występuje lub może wystąpić atmosfera wybuchowa. Zdarza się, że na terenie zakładu wykorzystywane są substancje o nieznanych właściwościach. W celu określenia czy dana substancja może przyczynić się do zagrożenia wybuchowego można skorzystać m.in. z oferowanych przez CORONA Serwis badań próbek pyłu. Uzyskane w wyniku analiz dane stanowią istotną informację podczas prac nad wyznaczaniem stref zagrożonych wybuchem.
Klasyfikacja stref Ex
Strefy Ex wyznacza się na podstawie prawdopodobieństwa, częstotliwości pojawiania się i czasu występowania atmosfery wybuchowej. Klasyfikacja stref, zgodnie z przepisami, wygląda następująco: trzy strefy dla gazów, par, mgieł (strefa 0, 1 lub 2) oraz trzy strefy dla pyłów (strefa 20, 21 lub 22).
Strefy zagrożenia wybuchem dla gazów, par i mgieł
rys. Przykład graficznej prezentacji stref w instalacji, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa składająca się z mieszaniny par cieczy palnych z powietrzem.
1. Strefa 1 wewnątrz obudowanej przestrzeni kabiny.
2. Strefa 0 wewnątrz zbiornika zarobowego.
3. Strefa 2 w promieniu 2m we wszystkich kierunkach od otworu wylotowego kanału wentylacji.
4. Strefa 2 wewnątrz kanału wentylacji wyciągowej.
5. Strefa 2 w promieniu 1m we wszystkich kierunkach od krawędzi zewnętrznej kabiny, sięgając w dół do poziomu gruntu.
Przestrzeń oznaczona jako strefa 0, to miejsce, w którym atmosfera wybuchowa – składająca się z mieszaniny substancji palnych w formie gazów, par lub mgieł z powietrzem – występuje stale, często lub przez długie okresy.
Strefa 1 również dotyczy przestrzeni zagrożonych wybuchem, w których występuje atmosfera wybuchowa, składająca się z mieszaniny substancji palnych w formie gazu, pary lub mgiełki z powietrzem. Jednak oznaczenie to dotyczy miejsc, w których wspomniana atmosfera występuje sporadycznie, czasami w trakcie normalnych czynności.
Jeśli atmosfera wybuchowa, w postaci mieszaniny substancji palnych w formie gazów, par lub mgieł z powietrzem, podczas wykonywania normalnych czynności nie występuje albo utrzymuje się bardzo krótko, wtedy przestrzeń wyznaczamy jako Strefę 2.
Strefy zagrożenia wybuchem dla pyłów
rys. Przykład graficznej prezentacji stref w zakładzie, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa w formie chmury palnego pyłu.
1. Strefa 22 wewnątrz przestrzeni „czystej” filtra.
2. Strefa 22 wewnątrz kanału wylotowego.
3. Strefa 22 wewnątrz kanałów instalacji odpylania.
4. Strefa 22 w promieniu 0,5m we wszystkich kierunkach od zewnętrznych krawędzi połączenia elastycznego pojemnika, sięgając w dół do posadzki.
5. Strefa 20 wewnątrz przestrzeni „brudnej” filtra.
6. Strefa 22 w promieniu 1m we wszystkich kierunkach od otworu wylotowego.
Jako Strefa 20 wyznacza się miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w formie chmury palnego pyłu w powietrzu występuje ciągle, często lub przez długi okres.
Przestrzeń, gdzie czasami podczas normalnego działania może występować atmosfera wybuchowa w formie chmury palnego pyłu w powietrzu, oznacza się jako Strefę 21.
Jeśli podczas normalnego działania nie tworzy się atmosfera wybuchowa w formie chmury palnego pyłu w powietrzu, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się tylko przez krótki czas, wtedy wyznaczamy Strefę 22.
Co ważne, jak wskazuje rozporządzenie, atmosferę wybuchową mogą tworzyć również warstwy, osady i zwały palnego pyłu. Dlatego przy dokonywaniu obliczeń, pomiarów i wyznaczaniu stref je również należy wziąć pod uwagę. Natomiast wspomniane wyżej normalne/zwykłe czynności odnoszą się do działania urządzeń w ramach ich standardowych parametrów.
Strefy Ex – wymagania
Przepisy jasno określają minimalne środki, jaki należy wdrożyć w celu poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników narażonych na przebywanie w przestrzeniach potencjalnie wybuchowych.
Jednym z podstawowych środków bezpieczeństwa jest zapewnienie właściwych szkoleń pracownikom wykonującym swoje zadania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Ponadto wykonywanie zadań w takich miejscach wymaga odpowiednich zezwoleń i instrukcji.
Pracodawca ma również obowiązek zabezpieczyć zakład odpowiednimi urządzeniami stanowiącymi środki ochrony przeciwwybuchowej zwane także systemami ochronnymi. Urządzenie powinno zostać dobrane odpowiednio do potencjalnego zagrożenia, przed jakim ma chronić, typu chronionej instalacji i warunków przestrzennych, w jakich będzie stosowane. Musi być to także urządzenie posiadające właściwe certyfikaty poświadczające, że jest przeznaczone właśnie do takich zadań. Na pracodawcy spoczywa również obowiązek zapewnienia, że miejsce pracy, urządzenia do wykonywania pracy i inne zespolone urządzenia łącznikowe dostępne pracownikom zostały zaprojektowane, wykonane, połączone i zainstalowane, a także utrzymywane i używane w sposób minimalizujący ryzyko wybuchu.
Oczywiście należy również zapewnić odpowiednie warunki do bezpiecznej ewakuacji na zakładzie tam, gdzie to konieczne. Dotyczy to zarówno ostrzeżeń wizualnych, jak i dźwiękowych alarmujących przed zaistnieniem warunków powodujących wybuch.
Te oraz inne wymagania szczegółowo określone są m.in. w Dyrektywie 1999/92/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 16 grudnia 1999 r.
W jaki sposób wyznacza się strefy wybuchowe?
W pierwszej kolejności należy sklasyfikować rodzaj zagrożenia, dzięki czemu możliwe jest przypisanie go do odpowiedniej strefy. Ważne jest również wyznaczenie zasięgu strefy. Zasięg zależy tak naprawdę od wielu czynników – oprócz rodzaju atmosfery wybuchowej mogącej powstać w strefie, równie istotne są warunki otoczenia, rodzaj instalacji i wiele innych.
Wyznaczanie stref zagrożenia wybuchem jest elementem zarówno dokumentacji zakładowej, w tym DZPW, jak również wymogów prawnych. Może zostać przedstawione w formie opisowej lub graficznej (graficzne wyznaczanie stref zagrożenia wybuchem wykonuje się przy OZW – zgodnie z Rozporządzeniem Dz. U. 2010 nr 109 poz. 719).
Przykłady wyznaczenia stref są preferowane w obu standardach, aczkolwiek to do właściciela zakładu/inwestora należy decyzja o formie wyznaczenia stref.
Eksperci z CORONA Serwis pomagają nie tylko w wyznaczeniu stref, ale mogą dobrać odpowiednie urządzenia zabezpieczające. Oprócz tego, nasi specjaliści przeprowadzają wszelkiego rodzaju audyty bezpieczeństwa oraz sporządzają dokumentację z zakresu bezpieczeństwa przeciwwybuchowego, m.in.: Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem czy Ocenę Ryzyka Wybuchu.
Newsletter
Zapisz się by być na bieżąco