Analiza HAZOP przykład, metoda

Analiza HAZOP – wszystko o czym musisz wiedzieć

HAZOP to bardzo popularna metoda analizy zagrożeń i zdolności operacyjnych w procesach przemysłowych. Dzięki niej możliwe jest ustalenie wszelkich możliwych nieprawidłowości i wdrożenie odpowiednich rozwiązań. Kto bierze udział w przeprowadzaniu analizy i w jaki sposób się to wykonuje? Wyjaśniamy w kilku krokach.

Metoda HAZOP jest ustrukturyzowaną i systematyczną techniką badania określonego systemu / instalacji w celu identyfikacji potencjalnych zagrożeń, identyfikowania przyczyn zakłóceń działania i powstawania odchyleń.

Jeżeli zainteresował Cię temat HAZOP, sprawdź naszą ofertę dotyczącą analizy HAZOP i skontaktuj się z nami w celu szczegółowego omówienia jej.

Po co przeprowadza się analizę HAZOP?

Przeprowadzanie analizy HAZOP jest szczególnie zalecane w trakcie projektowania nowopowstających obiektów, wtedy najłatwiej jest skorygować wszelkie odchylenia i wdrożyć najlepsze rozwiązania jeszcze przed ich budową. Nie znaczy to, że modernizacja istniejących instalacji, procesów czy obiektów jest niemożliwa. W takich przypadkach dobrze przeprowadzona analiza HAZOP również sprawdzi się znakomicie – zidentyfikuje potencjalne scenariusze zagrożeń i problemy związane ze zdolnością do działania systemu oraz będzie stanowiła ocenę ryzyka scenariuszy awaryjnych dla projektowanej/istniejącej instalacji.

Wszystkie scenariusze zostaną ocenione pod względem kategorii ryzyka, w tym jedne z najważniejszych dotyczące strat finansowych i wizerunkowych, bezpieczeństwa pracowników, ochrony środowiska. Świadomość możliwych zagrożeń i ich skutków ułatwia podjęcie decyzji związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa w zakładzie.

Badanie zostaje przeprowadzone w oparciu o matrycę ryzyka:

A – ryzyko akceptowane, nie wymagające wprowadzenia dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony,

TA – ryzyko tolerowane – akceptowane, przy którym należy rozważyć wprowadzenie dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony, jezeli są one praktycznie uzasadnione,

TNA – ryzyko tolerowane – nieakceptowane, dopuszczalne czasowo przy wskazaniach, wprowadzenia koniecznych, dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony

NA – ryzyko nieakceptowane, uniemożliwiające eksploatację instalacji w aktualnych warunkach do czasu wprowadzenia koniecznych, dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony

Ponadto, wyniki analizy HAZOP stanowią bazę do przeprowadzenia dalszej oceny ryzyka nakierowanej na określenie wymagań nienaruszalności bezpieczeństwa dla funkcji związanych z bezpieczeństwem realizowanych przez projektowane systemy automatyki zabezpieczeniowej.

Co ważne, podstawę analizy stanowi zawsze dostarczona przez inwestora dokumentacja oraz sesje analityczne z udziałem głównego projektanta, wykonawcy i inwestora.

Kto przeprowadza analizę HAZOP?

Analizy przeprowadza się w trakcie spotkań (sesji analitycznych), podczas których interdyscyplinarny zespół pod kierunkiem przewodniczącego (moderatora) dokonuje badania projektowanego procesu w określonym przez inwestora zakresie.

Metoda HAZOP charakteryzuje się pracą zespołową, którą wykonuje grupa specjalistów z różnych dziedzin, przedstawicieli każdego szczebla decyzyjności tj. projektanta, wykonawcy i inwestora. W skład zespołu przeprowadzającego analizę systemu powinni wchodzić:

• przewodniczący, który jest odpowiedzialny m.in. za zdefiniowanie celu i zakresu analizy, zatwierdzenie członków zespołu, przygotowanie planu i zakresu analizy, przewodniczenie sesjom analitycznym oraz przygotowanie raportów, w tym raportu końcowego. To osoba, która powinna być niezależna, tzn. nie powinna spoczywać na niej odpowiedzialność za przebieg jakiegokolwiek procesu w systemie
• sekretarz, którego zadaniem jest przygotowanie formularzy, zapis przebiegu spotkań roboczych oraz sprawy organizacyjne związane z przebiegiem sesji analitycznej
• specjaliści, w tym: inżynier projektu, osoba odpowiedzialna za wdrożenie systemu, inżynier procesu, elektryk, automatyk, technolog, inżynier bezpieczeństwa oraz zespół specjalistów odpowiedzialny za bezpieczeństwo procesowego oraz zagadnienia BHP na analizowanej instalacji

W zależności od typu analizowanego systemu w skład grupy roboczej mogą dodatkowo wchodzić: przedstawiciel inwestora, gospodarz obiektu, inżynier utrzymania ruchu, przedstawiciel dostawcy, specjalista z innej branży.

Warto również zaznaczyć, że czas spotkania roboczego tego zespołu nie powinno jednorazowo przekroczyć 8 godzin.
Przykładowy schemat spotkania prezentuje się następująco:

• wprowadzenie i przedstawienie członków zespołu
• ogólne zaprezentowanie instalacji, która ma być analizowana
• przedstawienie zgromadzonym członkom zespołu metodologii HAZOP
• podział instalacji na węzły technologiczne
• opis technologiczny pierwszego węzła rozpatrywanego systemu
• technologiczna analiza węzła wykorzystująca informacje o jego parametrach oraz tzw. słów kluczowych
• powtarzanie dwóch poprzednich kroków dla kolejnych części systemu
• podsumowanie spotkania

Jak przeprowadza się analizę HAZOP?

Sposób przeprowadzania analizy HAZOP powinien być przeprowadzany wg ustalonego schematu. W pierwszej kolejności dokonuje się podziału analizowanego systemu na sekcje (tzw. węzły analityczne). Po wyborze analizowanego węzła systemu identyfikuje się spodziewane w nim zachowania procesu (zazwyczaj w odniesieniu do kluczowych parametrów procesowych, np. przepływu, ciśnienia, temperatury, itp.). Kolejnymi krokami są wybór kluczowego parametru procesu, wybór słowa kluczowego z listy, określenie odchylenia od spodziewanego stanu pracy opisanego parą parametr-słowo klucz, określenie możliwych przyczyn wystąpienia odchylenia i konsekwencji z punktu widzenia przyjętych kryteriów strat (w tym problemów operacyjnych). W dalszej części analizy szacuje się ryzyko wystąpienia zidentyfikowanego odchylenia oraz określa się zabezpieczenia istniejące i te zalecane dodatkowo.

Wszystkie uzyskane informacje zapisywane są w arkuszu analitycznym HAZOP. Po tym następuje powtórzenie schematu identyfikacji odchyleń dla kolejnego parametru procesowego i później konieczne jest powtórzenie całego schematu dla kolejnego węzła analitycznego. Co ważne, podczas identyfikowania potencjalnych zdarzeń awaryjnych należy założyć, że instalacje oraz układy technologiczne użytkowane będą z należytą starannością w oparciu o przyjęte dobre praktyki oraz z uwzględnieniem dostępnych instrukcji technologicznych oraz stanowiskowych.

Ponadto, personel zaangażowany w realizację procesów produkcyjnych powinien być dokładnie i sumiennie przeszkolony oraz należycie przygotowany do pełnienia swoich obowiązków.

Przykład:

Wspomniane wyżej parametry opisują elementy bądź właściwości określające stan mediów w badanym węźle. Dla Instalacji podczas analizy zostaną rozpatrzone przykładowe parametry:

• przepływ
• poziom
• ciśnienie
• temperatura
• skład medium
• powietrze sterownicze (np. dostępność powietrza do sterowania napędami pneumatycznymi)
• inne media pomocnicze (np. dostępność do energii elektrycznej do zasilania napędów)
• integralność

Analiza HAZOP zostanie wykonana w oparciu o główne dokumenty:

• PN-EN 61882:2016-07 – Badania zagrożeń i zdolności do działania (badania HAZOP) – Przewodnik zastosowań

Biorąc pod uwagę analizowaną instalację podstawy formalno-prawne mogą się uszczegółowić w kierunku badanych obszarów HAZOP