Zdarzenia z udziałem pyłów

Zdarzenia zarejestrowane w 2021 roku

Procesy technologiczne odbywające się na zakładach produkcyjnych bardzo często generują powstawanie pyłów. Dzieje się tak np. w efekcie szlifowania, mielenia, przesiewania itp. Unoszące się w powietrzu lub osadzające się na maszynach pyły znacznie zwiększają ryzyko zagrożenia wybuchowego. I choć świadomość z tego zakresu jest coraz większa, to statystyki twardo pokazują, że w wyniku incydentów związanych z udziałem palnych/wybuchowych pyłów rocznie nadal giną dziesiątki ludzi.

Zdarzenia z udziałem pyłów na świecie w 2021

W 2021 roku wybuch i następujący po nim pożar pyłu w kopalni w Gramoteino (Грамотеино) (Rosja) wpłynął na dane bardziej niż jakikolwiek inny tego typu incydent. Tylko to jedno zdarzenie odpowiada za ponad 49% przypadków odniesionych obrażeń (106 osób) i aż 73% przypadków ofiar śmiertelnych (51 osób) w tym roku. Dlatego dla zachowania przejrzystości pozostałych danych ten incydent został usunięty z powyższego wykresu.

Spośród pozostałych przypadków obrażeń aż 83% zostało spowodowanych eksplozjami, a 17% pożarami. W przypadku ofiar śmiertelnych, wszystkie oprócz jednej były spowodowane eksplozjami pyłu. Wśród najpoważniejszych incydentów 2021 roku należy wymienić:

• Jedna osoba zabita w eksplozji pyłu drzewnego (Kłajpeda, Litwa).
• Trzy osoby zabite w eksplozji w tartaku (Beauceville, Quebec).
• Sześć osób zginęło w wybuchu w kopalni węgla (Saran, Kazachstan).
• Pożar w fabryce – trzy osoby ranne, 1 mln dolarów szkód (Memphis, TN).

Materiały związane z incydentami

Z danych dotyczących zdarzeń w ujęciu globalnym wynika, że produkcja spożywcza i produkcja drewna stanowiły prawie 75% zarejestrowanych przypadków pożarów i eksplozji, ale w efekcie tych zdarzeń zarejestrowano „tylko” 23% rannych i 12% ofiar śmiertelnych. Z kolei węgiel był najbardziej śmiercionośnym materiałem, odpowiadającym za ponad 53% przypadków obrażeń i 87% przypadków ofiar śmiertelnych. Jest to w dużej mierze spowodowane m.in. katastrofalnym wybuchem w kopalni, a następnie pożaru wentylacji w Rosji.

Dwanaście osób poszkodowanych i jedna ofiara śmiertelna to efekt eksplozji/pożaru pyłu metalowego i dwóch oddzielnych eksplozji pyłu aluminiowego. Cztery osoby poszkodowane zostały w wyniku wybuchu w zakładzie produkującym proszek cynkowy. Z kolei dziewięć osób poszkodowanych zostało w wyniku eksplozji tekstyliów w zakładzie produkującym opakowania. W pozycji „Inne” dwie osoby odniosły obrażenia w związku z wybuchem pyłu gumowego. Cztery osoby zostały również ranne w wyniku wybuchu nieokreślonego pyłu chemicznego w zakładzie farmaceutycznym.

Branże związane z incydentami

Jak wynika z danych historycznych, branże takie jak przetwórstwo drewna, produkcja z drewna, działalność rolnicza oraz produkcja żywności stanowiły dużą część wszystkich zdarzeń związanych z pożarami i wybuchami pyłów. Od 2017 roku drewno i produkty drzewne stanowiły od 19% do 28% incydentów, podczas gdy działalność rolnicza i produkcja żywności stanowiły od 33% do 50%.

Jak wynika ze szczegółowego podziału zdarzeń, dla branż do kategorii „inne” zaliczono m.in. celulozowo-papiernicze, etanolowe, szkoły średnie i obiekty edukacyjne.

Branże nie wyodrębnione w szczegółowym podziale obejmują wyroby gumowe, wyroby trawnikowe, wyroby grafitowe, produkty węglowe, opakowania spożywcze, farmaceutyczne, mieszkaniowe, tworzywa sztuczne i utylizację odpadów.

Górnictwo stanowiło aż 50% przypadków odniesienia obrażeń i 83% przypadków ofiar śmiertelnych w tym roku, a do podniesienia tych statystyk znacznie przyczynił się wybuch w rosyjskiej kopalni. Wypadki śmiertelne odnotowano w przemyśle drzewnym i przy produkcji z drewna, obróbce metali, rolnictwie, przetwórstwie żywności, wytwarzaniu energii i górnictwie.

Urządzenia oraz przyczyny incydentów

W 2021 r. silosy magazynowe wykazały najwyższy odsetek udziału w incydentach związanych z pyłem palnym – zgłoszono 34 pożary i 12 eksplozji. Jest to wyższy odsetek niż w raportach z lat 2017 i 2018, w których stwierdzono, że systemy zbierania pyłu miały najwyższy odsetek występujących incydentów. W 2021 roku tylko 13% pożarów i wybuchów miało miejsce w systemach odpylania.

Spośród zdarzeń z udziałem określonego urządzenia, suszarki miały największy udział w wypadkach w 2021 r. Cztery wypadki spowodowane eksplozją suszarek do produktów farmaceutycznych, trzy w wyniku awarii suszarek do ryżu, dwie w wyniku eksplozji suszarek do ziarna i jedna w związku z wybuchem suszarki do miazgi drzewnej.

Z powodu wybuchu dziewięciu silosów magazynowych oraz pojemników, rannych zostało kolejnych sześć osób a jedna osoba zginęła.

	Pożary	Wybuchy	Ranni	Ofiary
Odpylacze	25	4	6	1
Silosy magazynowe	34	12	8	1
Inne składowanie	14	4	2	0
Suszarnie	31	3	10	0
Przenośniki kubełkowe	13	3	6	0
Inne	24	7	11	2
Brak danych	22	20	172	65
Łącznie	163	53	215	163

Spośród incydentów, związanych z urządzeniami „inne” odpowiadały za 17% wszystkich zdarzeń, 26% przypadków odniesienia obrażeń i 33% przypadków ofiar śmiertelnych. Zdarzenia te obejmują eksplozję suszarni gazowej, która spowodowała obrażenia u sześciu osób oraz eksplozję kotła w zakładzie produkującym trociny, która spowodowała obrażenia u dwóch osób i zabiła jedną osobę.

Wszystkie dane pochodzą z raportu – „COMBUSTIBLE DUST INCIDENT REPORT 2021” dostępnego tutaj: 2021 Combustible Dust Incident Report Summary – Dust Safety Science