Spis treści
Dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) pełni niezwykle istotną rolę w ochronie przeciwwybuchowej zakładów przemysłowych. To najważniejszy dokument, jaki powinien posiadać każdy zakład, na terenie którego możliwe jest wystąpienie niekontrolowanego wybuchu, spowodowanego zapłonem atmosfery wybuchowej, czyli mieszaniny powietrza z substancjami palnymi w postaci gazów, oparów, mgieł i pyłów.
DZPW to zbiór rozwiązań techniczno-budowlanych, instalacyjnych, organizacyjnych i formalnych dotyczących danego obiektu, znajdujących się w nim instalacji, a także zatrudnionego personelu. Obowiązek jego stworzenia spoczywa na pracodawcy, a obliguje go do tego tzw. dyrektywa ATEX oraz właściwe Rozporządzenie Ministra Gospodarki (Dz. U. 2010 nr 138 poz. 931).
Na kim spoczywa obowiązek sporządzenia DZPW?
Obowiązek posiadania dokumentu spoczywa na zarządzających przedsiębiorstwami, w których praca z niebezpiecznymi substancjami może sprzyjać powstawaniu atmosfery wybuchowej. Przedsiębiorcy powinni dokładnie zastanowić się kto w ich firmie jest w stanie rzetelnie opracować taki dokument. Sporządzenie dokumentu jest czasochłonne i wymaga szerokiej wiedzy z zakresu bezpieczeństwa procesowego, wybuchowego i pożarowego. Osoba opracowująca dokument musi zapoznać się także z prowadzonym w danym zakładzie procesem technologicznym. Musi m.in. posiadać wiedzę o stosowanych substancjach, znać zasadę działania i konstrukcję poszczególnych elementów instalacji. Koniecznie powinna również poznać krytyczne parametry pracy prowadzonych procesów, a także rozumieć mechanizmy zachodzących przemian fizycznych i reakcji chemicznych.
Z uwagi na złożoną problematykę, pracodawcy najczęściej decydują się powierzyć to zadanie firmom zewnętrznym. Głównie dlatego, że zatrudniają one wykwalifikowanych i kompetentnych ekspertów zajmujących się tym tematem. Firmą, która od prawie 30 lat zajmuje się bezpieczeństwem procesowym i wybuchowym w Polsce jest CORONA Serwis. Nasi eksperci bazują przede wszystkim na swoim ogromnym doświadczeniu i fachowej wiedzy. To jest gwarantem wykonywania przez nich powierzonych zadań z najwyższą starannością i skutecznością.
Co zawiera Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem?
Zgodnie z przepisami Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem powinien zawierać:
- Opis organizacyjnych i technicznych środków ochronnych, które pozwolą na spełnienie oczekiwań zawartych w dyrektywie ATEX.
- Wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem, odpowiednio sklasyfikowanych na strefy.
- Terminy dokonywania przeglądów środków ochronnych.
- Zasady koordynacji prac wykonywanych przez pracowników w tym samym miejscu pracy.
- Wymagane oświadczenia pracodawcy, że:
- „Miejsca pracy, urządzenia, a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe ich funkcjonowanie.”
- „Urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.”
- „ Została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej.”
Dokument DZPW powinien jasno określać, gdzie występują strefy zagrożenia wybuchem. Powinien też pokazywać, jakie środki ochronne zastosowano, aby zminimalizować zagrożenie wybuchem. Ważne jest także ujęcie, jakich procedur należy przestrzegać, aby utrzymać odpowiedni poziom bezpieczeństwa w zagrożonych obszarach. Wnioski i wytyczne zawarte w dokumencie powinny opierać się na wynikach z przeprowadzonej oceny ryzyka wybuchu.
W jaki sposób przygotowywany jest Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem?
W pierwszej kolejności dokonuje się przeglądu obiektów, instalacji i miejsc pracy. Zapoznaje się także z procesem technologicznym oraz identyfikuje się substancje palne (gazy, ciecze i/lub pyły), które mogą generować atmosferę wybuchową. Właściwości fizykochemiczne, a także parametry zapalności i wybuchowości wielu substancji palnych zawarte są zazwyczaj w tzw. kartach charakterystyki substancji niebezpiecznych (MSDS). Określa się je również na podstawie badań w specjalistycznych laboratoriach. Znajomość tych parametrów pozwala na rzetelną ocenę czy i w jakich warunkach procesowych może wystąpić zagrożenie wybuchem.
Wiedząc, jakie substancje tworzą ryzyko wytworzenia atmosfery wybuchowej oraz znając obszary operowania tymi substancjami, dokonuje się podziału przestrzeni zagrożonych wybuchem na strefy. Przeprowadzana jest także kompleksowa ocena ryzyka wybuchu.
Dla obszarów, w których poziom ryzyka wybuchu określono jako niedopuszczalny formułuje się zalecenia techniczne lub/i organizacyjne, po wdrożeniu których możliwe będzie osiągnięcie akceptowalnego poziomu ryzyka.
W przypadku wprowadzenia zmian na stanowiskach pracy zagrożonych wystąpieniem atmosfery wybuchowej, mogących mieć wpływ na wynik oceny ryzyka, należy niezwłocznie zaktualizować opracowany Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem.